Miedzynarodowa Konferencja - EuCuComm 2024

Konferencja EuCuComm 2024

2024-09-21 by eucucommpealuban

W dniach 17-19.09.2024 roku w Bautzen odbyła się 3. Międzynarodowa Konferencja Naukowa EuCuComm. Była ona poświęcona Górnym Łużycom w aspektach dziedzictwa kulturowego, religijnego i architektonicznego. Tym samym wpisywała się w tematykę wszystkich edycji konferencji odnoszącą się do Europejskiej Wspólnoty Kultury – European Culture Commonwealth (EuCuComm) i stąd jej nazwa i skrót nazwy z j. angielskiego.

Jej inicjatorem od pierwszej edycji jest Parafia Ewangelicko-Augsburska w Lubaniu we współpracy z Dolnośląskim Oddziałem Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków i Zespołem Inżynierów AŁYKOW.

Miejscem konferencji Europejska Wspólnota Kultury w roku 2024 było miasto Bautzen (Budziszyn), górnołużycki Budyšin, którego nazwa do 3. czerwca 1868 roku oficjalnie brzmiała Budissin.

To duże miasto powiatowe we wschodniej Saksonii, które położone jest nad rzeką Szprewą i jest siedzibą powiatu Bautzen. Liczący około 38 000 mieszkańców Budziszyn jest historyczną stolicą Górnych Łużyc jak również największym miastem w powiecie i drugim co do wielkości na Górnych Łużycach.

W obrębie Starego Miasta mieści się Muzeum Serbołużyckie (Serbski muzej), mieści się w dawnym domu solnym na zamku Ortenburg. Dzisiejszy budynek muzeum został wzniesiony w 1782 roku jako magazyn soli i przebudowany do obecnej formy w 1869 roku. Od 1835 r. działał tu Królewski Saski Sąd Apelacyjny jako najwyższy organ sądowniczy na Górnych Łużycach oraz Królewski Urząd Powiatowy. Ze względu na fakt, że pierwszy dom Serbołużyczan został zniszczony w 1945 roku, budynek został wybrany w 1976 roku jako godna oprawa architektoniczna dla Muzeum Serbołużyckiego, chociaż w rzeczywistości miał niewielki związek historyczny z Serbołużyczanami.

Rejestracja uczestników konferencji EuCuComm 2024 w budynku Muzeum

Staraniem organizatorów konferencja obradowała w budynku Muzeum Serbołużckiego w Bautzen, którego kierownictwo w osobach dyrektor Christiny Bogusz oraz Jędrzeja Solińskiego zapewniło doskonałe warunki.

Pierwszego dnia przed rozpoczęciem obrad we wtorek 17.09.2024 roku uczestnicy mieli możliwość zapoznania się ze zbiorami muzealnymi w nowocześnie wyposażonych wnętrzach. Wystawy muzeum dostarczają informacji o pochodzeniu, języku, historii, sztuce i literaturze, stylu życia i zwyczajach Serbołużyczan.

Zwiedzanie Muzeum przed obradami

Konferencja odbyła się w jego wnętrzu w sali balowej.

Sala balowa Muzeum Serbołużyckiego w Bautzen

Obrady rozpoczął ks. Cezary Królewicz – proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Lubaniu wyrażając swoją nadzieję, że kolejna edycja konferencji przyczyni się do lepszego poznania bogatego dziedzictwa kultury europejskiej w zjednoczonej Europie.

Ks. Cezary Królewicz wita uczestników konferencji EuCuComm 2024

Podkreślił, że jest to szczególnie ważne obecnie w sytuacji wielu zagrożeń związanych zarówno z problemami współczesności tj. wielu podziałów i niezrozumienia własnej tożsamości jak i związanymi z tym negatywnymi skutkami dla przyszłości zjednoczonej Europy. Serbołużyczanie, podobnie jak Ślązacy, Mazurzy czy Słowińcy, są doskonałym przykładem na to jak można zachować bogactwo wielokulturowości i czerpać z tego ogromnego kapitału w przyszłości.

Nadburmistrz Bautzen Karsten Vogt pogratulował wyboru miejsca obrad organizatorom konferencji EuCuComm 2024 i wyraził swoją radość z możliwości powitania uczestników

Można też niestety nie chcąc dostrzegać lub nie dostrzegając go utracić bezpowrotnie bezcenne wartości na których przez wieki budowano Europę. Dodał również, iż dla organizatorów konferencji bardzo ważna jest interdyscyplinarność przejawiająca się w osobach prelegentów reprezentujących jak największą ilość środowisk naukowych i narodowych.

Nadburmistrz Bautzen Karsten Vogt wita uczestników konferencji EuCuComm 2024

W imieniu Komitetu Naukowego zgromadzonych uczestników konferencji powitał dr inż. Krzysztof Ałykow jako jej współorganizator życząc dobrych obrad.

Dr inż. Krzysztof Ałykow wita uczestników konferencji w imieniu Komitetu Naukowego

Zgromadzonych powitał następnie Karsten Vogt – nadburmistrz Bautzen gratulując organizatorom wyboru miejsca obrad w kontekście podejmowanej tematyki. W swoim wystąpieniu podkreślił rolę współpracy transgranicznej w obszarze nauki i kultury jako niezwykle istotną dla przyszłości rozwoju regionu, który historycznie spajał Związek Sześciu Miast tj. Bautzen, Kamenz, Löbau, Görlitz, Zittau i Lubań czyli dawne Lauban.

Christina Bogusz – dyrektor Muzeum Serbołużyckiego w Bautzen wita uczestników konferencji EuCuComm 2024

Zgromadzonych powitała, także w języku serbołużyckim, w imieniu muzeum jego dyrektor Christina Bogusz wyrażając swoją radość z obecności konferencji w murach muzeum. Podkreślała jak ważne jest dla niej to, aby zachować i popularyzować wiedzę o Górnych Łużycach oraz Serbołużyczanach zamieszkujących na tym terenie.

Pierwszy wykład: Górne Łużyce miejscem napięć między katolikami i protestantami, Niemcami i Serbołużyczanami zaprezentował ks. Jan Malink, który był pastorem parafii ewangelicko-luterańskiej św. Michała w Bauzten/Budziszynie od 2003 roku, a także serbołużyckim zwierzchnikiem (superintendentem) dla ewangelickich Serbołużyczan.

Ks. Jan Malink – emerytowany zwierzchnik ewangelickich Serbołużyczan wygłosił pierwszy wykład

Sytuacja powodziowa we Wrocławiu uniemożliwiła niestety obecność Daniela Gibskiego pełniącego funkcję Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz prezentację jego wykładu.

Sala obrad w Muzeum Serbołużyckim

Wykład: Więźba dwujętkowa o ustrojach wieszarowych i rozporowych autorstwa Georga Bähra nad kościołem w Bieczu, założonym na planie krzyża w latach 1716 – 1719 zaprezentował dr hab. prof. Ulrich Schaff, prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Torunie w Katedrze Konserwatorstwa oraz w Instytucie Nauk o Sztuce.

Prof. Ulrich Schaff z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu

Ostatni z wykładów pierwszego dnia obrad, pod usprawiedliwioną nieobecność jego autorów: prof. Dominiki Kuśnierz-Krupy i prof. Michała Krupy z Politechniki Krakowskiej oraz dra hab. inż. Łukasza Bednarza z Politechniki Wrocławskiej z Wydziału Budownictwa Lądowego i Wodnego, zaprezentowała dr inż. Magdalena Napiórkowska-Ałykow.

Dr inż. Magdalena Napiórkowska-Ałykow prezentuje wykład poświęcony ochronie dziedzictwa

Wykład nosił tytuł: Muzea na wolnym powietrzu szansą na ochronę i popularyzację dziedzictwa oraz edukację społeczną.

Dr inż. Magdalena Napiórkowska-Ałykow

Drugi dzień obrad 18.09.2024 roku rozpoczął wykład: „Słabi w wierze” – ślady Reformacji w Görlitz, który zaprezentował ks. dr Matthias Paul – proboszcz Parafii Ewangelickiej Śródmieścia Görlitz.

Ks. dr Matthias Paul z Görlitz zaprezentował wykład o śladach Reformacji

Kolejny wykład: Problemy związane z termomodernizacją historycznych budynków, charakterystycznych dla regionu Śląska opolskiego, Dolnego Śląska oraz Łużyc zaprezentował prof. Dariusz Bajno z Politechniki Wrocławskiej.

Prof. Dariusz Bajno z Politechniki Wrocławskiej

Stefan Haustein oraz Jacek Olesiak jako przedstawiciele firmy Remmers GmBH zaprezentowali 75-letnią tradycję firmy Remmers w ochronie dziedzictwa kultury i zabytków. Bogata w ilustracje prezentacja uzupełniła omawiane zagadnienia.

Stefan Haustein z firmy Remmers GmbH

Wykład: Herrnhut i jego potencjał turystyczny w świetle wpisu na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO zaprezentowała prof. Joanna Szczepankiewicz-Battek z Uniwerystetu WSB Merito we Wrocławiu.

Prof. Joanna Szczepankiewicz-Battek z Uniwerystetu WSB Merito we Wrocławiu

Następny wykład: Tradycje ewangelickie Górnych Łużyc z perspektywy polskiego luteranizmu zaprezentował ks. dr Adam Malina pełniący funkcję prezesa Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce.

Ks. dr Adam Malina pełniący funkcję prezesa Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce

Uzupełnieniem drugiego dnia obrad była wycieczka studyjna po Starym Mieście. Uczestnicy mogli poznać bliżej historię miasta poprzez historię Kościoła.

Przedstawił ją ks. Jan Malink rozpoczynając od katedry św. Piotra będącego jednocześnie siedzibą rzymskokatolickiej parafii katedralnej i parafii ewangelicko-luterańskiej. Jako tzw. kościół symultaniczny służy do dziś obu wspólnotom kościelnym. Wycieczka obejmowała również historyczne obiekty kościelne. Był to m.in. cmentarz św. Mikołaja z malowniczą ruiną kościoła św. Mikołaja.

Cmentarz i ruina kościoła są także świetnym miejscem widokowym na dolinę rzeki Szprewy.

Kolejnym obiektem były ruiny dawnego franciszkańskiego kościoła klasztornego i dawna Wieża Ciśnień w jego obrębie. Kościół św. Michała w którym ks. Malink był przez ponad 20 lat duchownym był ostatnim obiektem wycieczki.

Trzeci i zarazem ostatni dzień konferencji rozpoczął wykład: Proces powojennej odbudowy Lubania jako element dziedzictwa kulturowego zaprezentowany przez dr inż. arch. Annę Małachowicz z Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej w Katedrze Urbanistyki i Gospodarki Przestrzennej.

Dr inż. arch. Anna Małachowicz z Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej

Dr inż. Michał Marchacz z Politechniki Śląskiej zaprezentował przedostatni z wykładów zatytułowany: Badania akustyczne zabytkowych drewnianych kościołów tymczasowych zlokalizowanych na terenie Górnego Śląska. Wykład dotyczył produkowanych na Górnych Łużycach kościołów drewnianych dla potrzeb ewangelików górnośląskich.

Dr inż. Michał Marchacz z Politechniki Śląskiej

Ostatnim wykładem zatytułowanym Diagnostyka konstrukcji drewnianych ma przykładzie architektury Górnych Łużyc, zaprezentowanym przez dra inż. Krzysztofa Ałykowa zakończyła się wykładowa część konferencji.

W ostatniej części konferencji na zaproszenie organizatorów przybyli przedstawiciele Euroregionu Nysa, aby w czasie panelu dyskusyjnego podjąć temat: Rzemiosło – Konserwacja zabytków – Nauka zawodu. Panel prowadził Jacek Jakubiec z Polski oraz Jens Nieders z Niemiec.

Branżowy panel dyskusyjny w ostatnim dniu konferencji

W dyskusji panelowej udział wzięli również: Grzegorz Mazur z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie będący kierownikiem Działu Rekonstrukcji Historycznej i Sprzedaży jako delegat Pawła Jaskanisa – dyrektora Muzeum w Wilanowie, dr Przemysław Nocuń i Mateusz Zajdel.

Pełny program 3. edycji konferencji EuCuComm 2024 >>>

Organizatorzy zapraszają na 4. Międzynarodową Konferencję Naukową EuCuComm 2025 do Lubania w dniach 21-23.05.2025 roku. Szczegółowe informacje będą zamieszczanie na stronie konferencji.

Tekst: ks. Cezary Królewicz

Zdjęcia: ks. Cezary Królewicz, Wiktoria Ałykow

PANEL DYSKUSYJNY RZEMIOSŁO – KONSERWACJA ZABYTKÓW – NAUKA ZAWODU

Uczestnicy panelu dyskusyjnego

RZEMIOSŁO – KONSERWACJA ZABYTKÓW – NAUKA ZAWODU

• krótka relacja z dyskusji panelowej

Pod takim hasłem odbyła się 19. września 2024 roku w Sorbisches Museum w Bautzen dyskusja panelowa zainicjowana przez euroregionalną Grupę Roboczą „Ochrona Zabytków”.

Była to końcowa sesja 3-dniowej, międzynarodowej konferencji zorganizowanej już po raz trzeci w cyklu EuCuComm (European Culture Commonwealth), tym razem na temat „Górne Łużyce – dziedzictwo kulturowe, religijne i architektoniczne”. Organizatorzy: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Lubaniu i Oddział Dolnośląski Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków. Konferencja była kolejnym mocnym potwierdzeniem tego, że żyjemy w rejonie Europy o wyjątkowo licznym i cennym bogactwie w postaci zabytków i szeroko pojętego dziedzictwa przeszłości, stanowiącego ważny atut prorozwojowy. Ochrona i pielęgnacja tych zasobów jest oczywistą powinnością państwa, samorządów ale też samych obywateli.

Nasz panel był swego rodzaju puentą toczących się od dłuższego czasu na forum Grupy dyskusji o tym, jak doprowadzić do wydatnego zwiększenia podaży deficytowego dziś, wysoko kwalifikowanego rzemieślniczego wykonawstwa w branży renowatorów zabytków. A dokładnie – w różnych jego specjalnościach. Poczynając od podstawowych, tradycyjnych zawodów (murarz, cieśla, tynkarz, dekarz, kamieniarz, sztukator i in.), jak i tych rzadszych (zdun, snycerz, pozłotnik, kowal artystyczny, witrażownik… to długa lista!), a niekiedy już ginących, bez których jednak dobrej konserwacji zabytków nie można sobie wyobrazić. 

Panelowa debata potwierdziła, że zadania które przed sobą stawiamy nie da się wykonać poprzez jednorazową akcję, tu konieczna jest sekwencja szeregu dobrze przemyślanych działań, rozpisanych na najbliższe 2-3 lata. Do tego ważnego tematu Grupa powróci na najbliższym spotkaniu planowanym w listopadzie.

W dyskusji panelowej uczestniczyli panowie:  Grzegorz Mazur (Muzeum Króla Jana III w Wilanowie), dr Przemysław Nocuń (Uniwersytet Jagielloński i Wieża Rycerska Siedlęcin),  Mateusz Zajdel (Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego, radny Rady Miasta w Lubaniu) oraz Jens Nieders (Muzeum w Niesky) i niżej podpisany jako moderatorzy.

Za możliwość odbycia tej debaty dziękujemy organizatorom konferencji p. K. Ałykowowi i ks. C. Królewiczowi.

Jacek Jakubiec

(przew. Grupy ze str. polskiej)